Zo maken ze ze niet meer’ is een cliché, maar wel een toepasselijke als het gaat om de films van Christopher Nolan. De schrijver-regisseur heeft de eindejaarspoll van Total Film al meer dan eens aangevoerd, maar zelfs volgens zijn eigen uitdagende normen – zijn films breken vaak op narratief vlak met de werkelijkheid en bewegen zich in een tempo dat vereist dat het publiek zich vastklampt en bijblijft – leek Oppenheimer moeilijker te verkopen. De lange speelduur. Het gebruik van zwart-wit. De focus op een extreem cerebraal en conflictueus historisch figuur, wiens bijdrage aan de wetenschap en de wereld een van de meest verontrustende creaties is die ooit zijn ontketend, zelfs tot op de dag van vandaag.
Hoewel films als deze vaak door critici worden geprezen, is het lang geleden dat ze nog kassuccessen opleverden. Dit soort materiaal is tegenwoordig meestal voorbehouden aan miniseries op tv. Maar met dit gewaagde aanbod heeft Nolan niet alleen een uitstekende film gemaakt, hij heeft ook bewezen dat serieus filmmaken voor volwassenen (dit was zijn eerste film met een R/15 rating sinds Insomnia) grote aantallen bioscoopbezoekers kan trekken. Oppenheimer is op zichzelf al een waardige film van het jaar, maar het feit dat hij opnieuw heeft gedefinieerd wat we als blockbustermateriaal kunnen beschouwen, maakt de overwinning des te zoeter. Zwaar drama en evenementencinema met volle zalen hoeven elkaar niet uit te sluiten.
- De volledige lijst met beste films van 2023 van Total Film
De wereld is niet voorbereid
(Afbeelding credit: Universal Pictures/Melinda Sue Gordon)
Als je kijkt naar de best verdienende films van de afgelopen jaren, dan is het duidelijk dat franchisefilms veel publiek trekken. In 2019 – voordat Covid de bioscoop massaal ontwrichtte – haalden negen films een recordbedrag van meer dan $1 miljard binnen aan de wereldwijde kassa. Alle negen waren ofwel vervolgen of gebaseerd op bestaande eigendommen. Oppenheimer durfde anders te denken. Met alle invloed die hij in zijn carrière heeft opgebouwd, zet Nolan groots in op een complex drama dat moeilijke vragen stelt en het publiek achterlaat met existentiële crises.
Omdat dit een Nolan-film is, waren er natuurlijk een paar gegevenheden. U verwacht een ingewikkelde verhaalstructuur die speelt met tijd en subjectiviteit. U verwacht praktische effecten, levensechte settings en een toewijding aan groot formaat film die vraagt om op de grootste schermen geprojecteerd te worden. En met Oppenheimer kwam het baanbrekende gebruik van supergroot zwart-wit. Deze elementen verhoogden de must-see factor, maar kijkend naar het onderwerp voelde het nog steeds niet als een voor de hand liggende mainstream zomerfilm, gezien de concurrentie waar het tegen op moest boksen: de terugkeer van Mission: Impossible en Indiana Jones, en natuurlijk Barbie.
Het lijdt geen twijfel dat het Barbenheimer-effect Oppenheimer een boost gaf – de opwinding rond deze twee onverwachte en diametraal tegenovergestelde films die op dezelfde dag werden uitgebracht, creëerde een waar fenomeen rond deze onverwachte double bill. Maar Oppenheimer had ook nooit zo’n hoog niveau kunnen bereiken zonder het publiek echt op zijn eigen voorwaarden te betrekken en hun verwachtingen over wat een essentiële big-screen release is, te herzien.
Je bent niet alleen zelf belangrijk, je bent ook echt belangrijk
(Afbeelding credit: Universal Pictures/Melinda Sue Gordon)
In het middelpunt van Oppenheimer, die de film op zijn schouders draagt, en bijna volledig vanuit zijn perspectief, staat het titelpersonage. J. Robert Oppenheimer – door Nolan omschreven als “of je het leuk vindt of niet… de belangrijkste persoon die ooit geleefd heeft” – is net zo’n conflictueus en tegenstrijdig personage als de regisseur ooit behandeld heeft. Een groot deel van het succes van de film is dan ook te danken aan Cillian Murphy. Na in vijf eerdere Nolan-films te hebben meegespeeld, nam hij hier de hoofdrol op zich en leverde hij werkelijk waar, waarbij hij in de rol verdween met een Daniel Day-Lewis-achtige transparantie. Populair in een carrière van geweldige optredens, van 28 Days Later tot zijn lange rol als Tommy Shelby in Peaky Blinders op tv, was een deel van de aantrekkingskracht om hem te zien in een showstopper uit zijn carrière.
Maar wat ook bijdroeg aan de status van event-movie was de ongelooflijk ondersteunende cast, ongetwijfeld gelokt door de kans om met Nolan te werken. In de grotere bijrollen is er Emily Blunt als Roberts verontruste vrouw Kitty, Robert Downey Jr. als de machiavellistische Lewis Strauss, en Matt Damon als generaal Leslie Groves, de no-nonsense directeur van het Manhattan Project. Ze zijn alledrie geweldig, maar de hele bijrol zit vol met Oscarwinnaars, acteurs met karakters en opvallende scèneknikkers, waaronder Florence Pugh, Alden Ehrenreich, Rami Malek, Gary Oldman, David Dastmalchian, Benny Safdie, Tom Conti, James Remar en nog veel meer. De diepte en breedte van de cast versterken echt het belang van de film en de gebeurtenissen die worden uitgebeeld. U voelt echt dat dit een opmerkelijk moment in de menselijke geschiedenis is.
Kunt u de muziek horen?
(Afbeelding credit: Universal Pictures/Melinda Sue Gordon)
En het was niet alleen Oppenheimer’s talent voor de camera dat op volle toeren draaide. Nolan liet zijn terugkerende medewerkers meesterlijk samenwerken. De sublieme score van Ludwig GÖransson verkoopt Oppie’s genialiteit, de spanning van het aftellen van de Trinity Test en de apocalyptische doos van Pandora die het succes van de test opent, en dit gebeurt met behoud van eenheid en consistentie in verschillende stijlen en invloeden. Jennifer Lame had nog een montageklus die kon wedijveren met Tenets omgekeerde tijdlijnen, door Oppenheimers dubbele ‘Fission’/’Fusion’-draden en flashbacks binnen flashbacks in elkaar te weven. De fotografie van Hoyte van Hoytema wist wanneer het microscopisch intiem en overweldigend weids moest zijn, of het nu in kleur of monochroom was. De gecombineerde inspanningen van special effects supervisor Scott R. Fisher en visual effects supervisor maakten het werk en de verbeelding van Oppenheimer glorieus tastbaar.
Simpel gezegd was dit filmmaken dat op elk niveau aan de eisen van het materiaal voldeed. Een film die u visueel, auditief, emotioneel en intellectueel in vervoering bracht. Dit is de reden waarom u het huis verlaat, naar een stille zaal gaat om een verhaal op de grootst mogelijke schaal te ervaren, qua beelden, geluid, ideeën. Dit is waar het grote scherm voor gemaakt is.
Bekijk voor meer informatie de lijst van Total Film met de 25 beste tv-programma’s van 2023 en lees onze covertekst over Oppenheimer in zijn geheel.