Als u de afgelopen twintig jaar naar Britse televisie of film heeft gekeken, dan heeft u zeker de ongelooflijke talenten van Neil Maskell gezien. De cultfavoriet houdt zichzelf zeker bezig, met hoofdrollen in indie thrillers zoals Bull en Kill List en met zijn optredens in populaire tv-shows zoals Peaky Blinders en recentelijk Hijack. Maar serieus, zijn IMDb-pagina staat bomvol! De charismatische acteur maakt altijd indruk als hij op het scherm is en speelt vaak fascinerende, complexe stoere jongens die het publiek aantrekken. Nu hoopt Maskell onze aandacht te trekken met zijn regiedebuut Klokkenluider, waarbij zijn aandacht uitgaat naar zijn rol achter de camera.
Niet dat hij dat ooit echt van plan was tijdens de eerste stadia van het bedenken van het verhaal. Op een dag viel het echter allemaal op zijn plaats, zoals hij aan GamesRadar+ uitlegde: “Ik bracht een lang weekend door op het platteland van Oost-Vlaanderen met vrienden, en het landschap, de locatie en het huis waar we verbleven suggereerden een decor voor een verhaal. De mensen zagen er zo klein uit tegen het uitgestrekte platteland, alsof ze opgesloten zaten, en dat bracht stemmen in mijn hoofd op gang. Tegen de tijd dat we na drie dagen vertrokken, had ik een ruwe schets van hoe de film eruit zou kunnen zien, met enkele flarden dialoog van personages, maar ik wist toen nog niet echt wie ze waren.
De mensen zagen er zo klein uit tegen het weidse landschap, alsof ze opgesloten zaten, en dat bracht stemmen in mijn hoofd op gang.
“In de jaren daarna werkte ik aan andere dingen als acteur, maar ik knutselde eraan, liet mezelf toe om ervan te genieten en dacht er zelfs niet aan dat ik het ooit zou kunnen maken, omdat het zo verdomd raar was. Maar het ontwikkelde zich gewoon en toen klikte er iets! Ik wil het spel niet verklappen, maar ik realiseerde me iets dat ik niet realiseerde toen ik de eerste versie schreef, dus ik moest teruggaan en eigenlijk alles herschrijven. Maar het was een prachtige, creatieve ervaring.”
Vertrouw niemand
(Afbeelding credit: Central City Media)
Zoals Maskell daar al laat doorschemeren, is zijn film Klokkenluider gehuld in mysterie, een intrigerende zwarte komedie die de tongen heeft doen trillen sinds de publieke première op het London Film Festival vorig jaar. De film volgt Ewan (Amit Shah), een klokkenluider van de overheid die samen met zijn vrouw Silke (Sure Dohnke) naar een afgelegen huis op het Belgische platteland wordt gestuurd, waar ze wachten op de komst van een journaliste (Jenna Coleman) die geïnteresseerd is in de geheimen die hij te onthullen heeft. De gebeurtenissen nemen een wending wanneer een paar bewakers, Chris (Tom Burke) en Glynn (Roger Evans), een oogje in het zeil komen houden. Maar zijn zij echt te vertrouwen?
Het thema vertrouwen staat centraal in de film, want het stel vraagt zich af met wie ze hun geheimen kunnen delen. De personages worden de hele tijd achtervolgd door een gevoel van paranoia, terwijl ze door de complexe wereld van het klokkenluiden proberen te navigeren. De titel zelf, Klokkenluier, is het Nederlandse werk voor ‘klokkenluider’, wat in de taal vertaald kan worden naar ‘klokkenluider’. Maar wat bezielde Maskell om dit verhaal over een klokkenluider te maken, geïnspireerd door zijn reis naar het platteland?
De beslissingen die de personages nemen zijn eigenlijk hun ondergang – hoewel ze slim zijn, zijn ze ook naïef.
Zoals hij ons vertelde, kwam het voort uit zijn eigen angsten voor bewaking en veiligheid: “Op dat moment waren de Snowden-onthullingen net uitgekomen en daarna de film Citizenfour van Laura Poitras. Dat was nadat ik was begonnen met schrijven en ik was verbaasd over hoeveel ervan overeenkwam. Het gaf me een duidelijke scheidslijn tussen de hoofdpersonen van de film en Edward Snowden – hij begreep alle mogelijkheden van de staat, maar mijn personages wisten daar niets van, waardoor ik me meer bij hen betrokken voelde. Hé, ik kan soms nauwelijks door een grote winkel navigeren! De beslissingen die de personages nemen zijn echt hun ondergang – hoewel ze slim zijn, zijn ze ook naïef. Met het internet en al deze direct toegankelijke kennis zijn we allemaal slimmer, maar naïever.”
Ik ben een fervent newshound, maar elke keer als ik op mijn telefoon naar cookies vraag, accepteer ik ze allemaal alsof ik het verdomde koekjesmonster ben.
Maskells frustraties hierover komen vooral naar voren in een scène met een vurige Coleman, waarin ze talloze harde waarheidbommen op het koppel gooit over onze maatschappij en de rol die de media daarin speelt. Het is een opvallend moment dat zeker een hoogtepunt is en interessant genoeg is alle woede in die scène gericht op Maskell zelf, zoals hij ons uitlegde: “Het komt voort uit mijn frustratie en teleurstelling in mezelf. Ik heb de onthullingen van Snowden gelezen, ik heb de rapporten over Cambridge Analytica gevolgd en ik ben een fervent newshound, maar telkens als ik naar mijn telefoon ga en het vraagt me om cookies, accepteer ik ze elke keer alsof ik het verdomde koekjesmonster ben. Deze mensen hebben zoveel voor ons geriskeerd, maar ik ben me er gewoon niet van moment tot moment van bewust op de manier waarop ik dat zou moeten zijn. Ze hebben zoveel opgeofferd, maar hun inspanningen zijn aan mij verspild en daar schaam ik me voor. Ik wilde daar naar kijken en het voor mezelf aan de orde stellen door middel van dit.”
Geleerde lessen
(Afbeelding credit: Central City Media)
Hoewel Klokkenluier deze gewichtige onderwerpen verkent, levert het ook veel gevatheid en donkere humor, waardoor het een zeer onderhoudend kijkstuk is. Maskell vertelt ons dat een groot deel daarvan tot stand kwam door improvisatie van de cast, iets wat geïnspireerd was door collega-filmmaker en vaste medewerker Ben Wheatley, met wie hij meerdere keren heeft samengewerkt: “We hebben alles één op één gefilmd en daarna één uit, iets wat ik altijd deed met Ben. Het betekende dat ik stukjes dialoog en kleine momenten kon krijgen die soms de scènes vervingen die ik had gepland – dat gebeurde met de opening over zeemeeuwen die al vroeg zoveel meer zei over hun relatie. Er werd veel geïmproviseerd tijdens het filmen.”
Wil het effectief zijn, dan moet iedereen samenwerken, spelen en improviseren.
Die improviserende aanpak was niet het enige dat Maskell meebracht naar zijn set dat geïnspireerd was door zijn werk met de vele briljante Britse filmmakers met wie hij eerder heeft samengewerkt. Die ervaringen hebben de manier waarop hij Klokkenluider regisseerde echt gevormd: “De grootste les die je eruit kunt trekken is dat het altijd vruchtbaar is om met mensen te werken die willen samenwerken – acteurs en crewleden die met ideeën komen, in plaats van het micromanagement van de regisseur dat je soms krijgt. Misschien dat sommige grote regisseurs met enorme budgetten zo werken, zoals Wes Anderson, maar voor mij – vooral als ik in de onafhankelijke cinema werk – moet het voor iedereen samenwerkend, speels en improviserend zijn om effectief te zijn. Voor Paul Andrew Williams (Bull), Ben Wheatley (Kill List) en Steve McQueen (Small Axe) is dat hetzelfde en dat is het belangrijkste wat ik als ethos probeerde toe te passen.”
Geheimen ontrafelen
(Afbeelding credit: Central City Media)
Het is een aanpak die duidelijk werkt, want Klokkenluider is een indrukwekkend debuut – we kunnen alleen maar hopen dat Maskell binnenkort meer regiepogingen in de maak heeft. De film zal zeker mensen aan het praten krijgen, vooral omdat het geheim dat de klokkenluider aan het licht brengt nooit expliciet aan het publiek wordt onthuld. Wij hebben natuurlijk onze theorieën, maar heeft Maskell zelf een precies antwoord? “Zo’n beetje! Ik heb domme antwoorden op die vraag, maar toen ik het schreef, was ik bang om pretentieus te zijn, dus ik stopte het geheim erin, maakte het algemeen en onthulde het halverwege de film, zodat het publiek ‘ooohh’ kon zeggen, zich realiserend dat de film niet was wat ze dachten dat het was. Maar tijdens de opnames en de montage realiseerde ik me dat ik denk dat de film op dat punt wat gewicht in de schaal legt – er kan een groot, serieus geheim en betekenis in het middelpunt staan, en als we het niet horen, voelt het groter en wereldveranderend. Dus maakte ik heel snel de keuze om het niet te laten zien – maar ik had iets opgeschreven, wat uiteindelijk als een uitvlucht voelde.”
Klokkenluider geeft misschien niet al zijn geheimen prijs, maar de film is des te beter omdat hij zijn kaarten dicht bij zijn borst houdt. Wie houdt er immers niet van een mysterie? Laten we hopen dat het niet lang meer duurt voordat Maskell weer achter de camera kruipt.
Klokkenluider draait op vrijdag 1 september in de Britse bioscopen. Bekijk onze aanbevelingen voor meer aankomende films om naar uit te kijken.