In de nieuwste film van Steve McQueen botst het verleden met het heden. De veelgeprezen regisseur van Shame en 12 Years a Slave keert terug naar het witte doek met Occupied City, een bijna vierenhalf uur durende documentaire over de nazi-bezetting van Amsterdam.
In samenwerking met zijn partner, de schrijfster en filmmaker Bianca Stigter, is de film opgenomen in 2020 en wordt de dichotomie tussen de hedendaagse stad en het verleden tijdens de Tweede Wereldoorlog onderzocht. Beelden van de stad tijdens de pandemie worden gecombineerd met een voice-over die de details van de nazi-bezetting weergeeft, terwijl het meeslepende verhaal de stad verkent en rekening houdt met haar schrijnende geschiedenis.
Spotlight op groot scherm
Schijn een licht op de onopvallende bioscoopreleases die u moet kennen, met elke vrijdag een nieuw artikel
In een gesprek met GamesRadar+ tijdens het BFI London Film Festival zegt de regisseur dat hij het ziet als een herinnering aan alles wat we in het moderne leven als vanzelfsprekend beschouwen. “Het is iets waar je gewoon aan herinnerd moet worden – wat er eigenlijk gebeurd is om ons op dit punt te brengen, en hoe ik die vrijheid ga behouden tegen de gevaren die om ons heen hangen.”
Herinneringen en geesten gedijen goed in de film terwijl het verhaal verhalen vertelt over verzet, samenwerking, moed en ontkenning terwijl het langs meer dan 130 adressen in de stad reist. Voor McQueen was het een kans om een blik te werpen op die tumultueuze periode, maar ook om een spiegel voor te houden over de relevantie ervan voor het heden.
“Met het voorbeeld van onze film is het natuurlijk toevallig bijna alsof de geschiedenis zich een beetje herhaalt,” vervolgt hij. “Als je passief blijft, gaan er dingen gebeuren. Je kunt niemand anders dan jezelf de schuld geven, je kunt niet zomaar je rug toekeren.”
Historisch record
(Afbeelding credit: Getty Images)
Een van de belangrijkste onderdelen van het maken van het verhaal van Occupied City was het werken aan het verhaal dat de beelden op het scherm begeleidde. Het uitgangspunt is gebaseerd op het grondig onderzochte boek van Stigter, ‘Atlas van een bezette stad (Amsterdam 1940-1945)’. Het boek wordt in 2019 uitgebracht en vertelt de verhalen van het dagelijks leven in Amsterdam tijdens de oorlog, waarbij de nadruk ligt op zowel de zichtbare als onzichtbare sporen die de oorlog in de stad achterliet.
Spotlight op groot scherm
(Afbeeldingskrediet: A24)
De engste film van het jaar is er al, maar het is niet wat u verwacht
Het verhaal van Stigter’s boek leunt op het feitelijke, met ongelooflijke waargebeurde verhalen, en dat is iets dat zowel zij als McQueen in de visuele hervertelling wilden behouden. Actrice Melanie Hyams geeft haar stem aan het project, dat het midden houdt tussen kille feiten en persoonlijke trauma’s.
“Nou, het kan niet emotieloos zijn, maar hoe Bianca het in het boek schreef was heel feitelijk,” legt McQueen uit, terwijl Stigter toevoegt: “Ik denk dat je met dit soort onderwerpen het alleen maar voor zichzelf hoeft te laten spreken. Dan [probeer je] heel open te staan voor alle emoties. Je hebt ons niet nodig om je te vertellen en te waarschuwen – het materiaal doet het zelf wel.”
Langdradige materie
(Afbeelding credit: A24)
Met zo’n zwaar en gedetailleerd onderwerp is het geen verrassing dat de film McQueen’s langste tot nu toe is, met een dikke vier uur en 22 minuten. Wanneer de film in de bioscoop draait, wordt hij uitgezonden met een pauze in het midden, maar zo’n speelduur kan een overweldigend vooruitzicht zijn. Maar, zoals de filmmakers aangeven, is dat juist de bedoeling.
McQueen legt uit dat ze genoeg gefilmd hebben voor een 36 uur durende versie van de documentaire, maar dat ze het in de uiteindelijke versie hebben ingekort. “De lengte schrikt niet af,” vertelt hij aan GR+. “Wat het wel is, is dat dit onderwerp ons vraagt om er op deze manier naar te kijken. Dit zou geen film van anderhalf uur kunnen zijn. In feite zou het een slechte dienst bewijzen.”
Stigter is het hiermee eens en voegt eraan toe dat het de beoogde impact van de film vergroot. “Ik denk dat het materiaal en de manier waarop het gemaakt is om zo’n lengte vraagt,” zegt ze. “Het is niet iets pittigs, het is iets dieps waar je je echt door kunt laten overweldigen.”
Occupied City draait nu in de Britse en Ierse bioscopen en is te koop via streaming in de VS. Om te zien wat u nog meer in de bioscoop zou moeten zien, kunt u onze serie Big Screen Spotlight bekijken.