De first-person shooter is een veranderlijk concept. Wordt het gedefinieerd door deathmatches of filmische campagnes? Battle royale of loot-shooting? De waarheid is dat het genre nooit maar één ding is geweest. En drie decennia na zijn bestaan weigert het stil te staan – in plaats daarvan vliegt en hobbelt het naar nieuw en onontgonnen gebied.
Wat we wel kunnen vastleggen zijn de markeringspunten, de momenten waarop één FPS-game de regels voor wat het genre wel en niet kan zijn fundamenteel heeft veranderd. Pak een koffie, schakel de veiligheidspal uit en kom samen met ons op de pagina voor een explosief feest.
10. Doom
(Afbeelding credit: id Software)Abonneer je op Play Magazine
(Afbeelding credit: Future, Focus Entertainment)
Dit artikel verscheen oorspronkelijk in Play Magazine. Abonneer u op Play Magazine voor meer geweldige features, interviews en meer, die u op uw digitale apparaat of thuisbezorgd krijgt.
Uitgever: Bethesda Softworks
Ontwikkelaar: ID Software
Uitgebracht: 1993
In 1993 stond Johns op het punt om de wereld te veranderen. Door een baanbrekende engine te bedenken die zowel verticale ruimte als een reeks schreeuwerige kleuren tevoorschijn kon toveren, bracht John Carmack 3D-games voor het eerst verder dan eenvoudige doolhoven. John Romero ontwierp op zijn beurt levels die de speler het gevoel gaven dat hij een rat in de val was, waarmee hij snelheid en horror introduceerde in het fundamentele DNA van het genre. Dit is dan wel de laatste in onze lijst, maar weet dit: er bestaat geen FPS zonder Doom. Id Software gooide het verhaal overboord en ging de confrontatie aan met demonen die geïnspireerd waren door hun games D&D. Id Software zette een halsbrekend tempo in voor navolgers.
9. Medal of Honor
(Afbeelding credit: EA)
Uitgever: EA
Ontwikkelaar: Dreamworks Interactive
Uitgebracht: 1999
Het is moeilijk om je een tijd voor te stellen waarin de DualShock controller een innovatie was en niet elke PlayStation-eigenaar over twee duimstokken beschikte. Het is nog moeilijker om terug te gaan en een FPS te spelen die in die periode speelde en onder die beperkingen leed. Een schouderknop ingedrukt houden om je geweer te besturen? Het is nauwelijks het materiaal waar Saving Private Ryan van gemaakt is. Maar andere delen van Medal of Honor, zoals de undercoverscènes en de treurige muziek, hebben de toon van oorlogsshooters voor tientallen jaren bepaald. En het PlayStation-publiek bleef hongerig naar meer first-person actie in PC-stijl.
8. Borderlands
(Afbeelding credit: 2K)
Uitgever: 2K
Ontwikkelaar: Gearbox Software
Uitgebracht: 2009
Bungie heeft Gearbox te danken voor het neerleggen van de blauwdruk voor de loot-shooter, lang voordat Destiny zijn lukrake route naar de top van de stapel nam. Hoe vreemd het nu ook is om je voor te stellen, niemand had ooit eerder met succes de RPG-leveling en willekeurige getallengeneratie van Diablo toegepast op een ander genre. De vier coöp-spelersrollen in Borderlands kwamen ongeveer overeen met de traditionele D&D-partyposities (tank, berserker, ranger, mage), maar profiteerden nu van de directheid en onvoorspelbaarheid van first-person actie. Het formaat is vandaag de dag misschien een beetje moe, na gekopieerd te zijn in The Division, Warframe en Outriders, om er maar een paar te noemen. Maar die pittige loop kan niet ontkend worden
7. Titanfall 2
(Afbeelding credit: Respawn)
Uitgever: EA
Ontwikkelaar: Respawn
Uitgebracht: 2016
Hoewel de Titanfall-serie nooit een bijzonder grote verkoper is geweest – die eer zou toekomen aan de spin-off van de battle royale, Apex Legends – is deze toch van grote invloed geweest op andere first-person shooters. Het voormalige Infinity Ward-team van Respawn paste parkour in Mirror’s-Edge-stijl aan voor gevechten door het langzamer te laten gaan, zodat u in dezelfde beweging een muurloop kunt nemen en een handvol uitstekende schoten kunt lossen, en door te bewijzen dat het niet steeds sneller hoeft te gaan om spannender te zijn. Een groot aantal Call of Duty-games in de jaren 2010 volgde dit voorbeeld, en u kunt de flow van Titanfall vandaag de dag nog steeds voelen in Warzone bijvoorbeeld. Als bonus bevat Titanfall 2 een van de beste shooter-campagnes ooit gemaakt
6. Half-Life 2
(Afbeelding credit: Valve)
Uitgever: Valve
Ontwikkelaar: Valve
Uitgebracht: 2007
Portal was misschien de verrassingshit in The Orange Box in 2007, maar Half-Life 2 was niet minder opwindend toen het in dezelfde verpakking zijn debuut op de console maakte. City 17 was verstikkend vanaf het moment dat je uit de trein stapte, een plaats die zichtbaar verpletterd werd door de onderdrukkende buitenaardse Combine en zijn propagandistische medewerker, Dr. Breen. Maar het was ook bevrijdend, elke kartonnen doos en koffiekopje was verheven van de status van achtergrond rekwisiet tot echt natuurkundig object dat je kon oppakken en rondgooien. Plotseling werd de beslissing of je een blikje frisdrank in de vuilnisbak zou gooien of in het gezicht van een agent, een expressieve keuze, en die sensatie werd nog groter met de ontdekking van het Gravity Gun – zowel een dodelijk wapen om radiatoren en toiletten met hoge snelheid voort te stuwen, als een hulpmiddel om puzzels op te lossen in de buitenwijken van de gammele Oost-Europese metropool van Valve.
Nu we het toch over uitdrukkingen hebben: geen enkele Half-Life 2-speler kan de gezichtsverdraaiingen van Alyx Vance vergeten, uw aan- en uitvoerende metgezel tijdens het spel en de twee uitbreidingsafleveringen. De deskundige animators van Valve trokken de spieren van Alyx in allerlei richtingen om een menselijke connectie na te bootsen, en dat werkte, waardoor onze hersenen op een manier betrokken raakten die ontwikkelaars sindsdien niet meer uit de weg gaan. Booker en Elizabeth in Bioshock Infinite? Ze zouden het nooit overleefd hebben om elkaar te haten zonder het voorbeeld van Gordon en Alyx. En zonder de omgevingsinteractiviteit van City 17 is het heel moeilijk om je Dishonored, Prey of Deathloop voor te stellen. Zonder die laatste zouden we een PLAY 10/10 lager uitkomen.
5. Doom (2016)
(Afbeelding credit: Bethesda)
Uitgever: Bethesda Softworks
Ontwikkelaar: Id Software
Uitgebracht: 2016
Jarenlang tastte Id Software in het duister als het ging om het heropstarten van Doom – het leefde letterlijk in de schaduw van het sombere Doom 3 en worstelde om de scheurende erfenis in overeenstemming te brengen met het script-, verhaalgedreven model dat populair werd gemaakt door Call of Duty. Het begon eindelijk duidelijk te worden toen de studio met de glory kill op de proppen kwam, een druk op een melee-knop die je beloonde met een gratuite animatie van een oog van een cacodemon dat tevoorschijn kwam als je dichterbij kwam. De glory kill was meer dan een showachtig spektakel en luidde een nieuwe manier van vechten in voor first-person shooters.
In plaats van achterover te hangen en dekking te zoeken, zoals ze deden sinds Halo en Call of Duty het opladen van hun gezondheid introduceerden, werden spelers plotseling aangemoedigd om naar voren te schieten als ze onder druk stonden, waarbij ze een tegenstander lieten exploderen in ruil voor een douche van gezondheidsoppeppers. Bovendien was de ‘glory kill’ slechts een onderdeel van een dodelijke dans die fans van Dooms reboot uit 2016 en recente vervolg zijn gaan waarderen. Id bouwde arena’s voor één speler die leken op de vloeiende multiplayer-maps van Quake 3, en leerde je een kardinale regel – dat stilstaan de dood omhelsde. De Doom Slayer cirkelde als een haai om zijn tegenstanders heen, maakte dubbele sprongen en rende onder inkomende raketten vandaan om de overhand te krijgen. Samen met Titanfall inspireerde Doom een nieuwe focus op beweging in het FPS-genre, die tot op de dag van vandaag voortduurt en terug te vinden is in alles van Apex Legends tot indie-hits als Neon White en Ghostrunner.
4. Call of Duty 4: Modern Warfare
(Afbeelding credit: Activision)
Uitgever: Activision
Ontwikkelaar: Infinity Ward
Uitgebracht: 2007
De eerste COD-games gingen voor spektakel, maar Modern Warfare was iets anders: de uitvinding van volledige first-person cinema. De verkoop leek een beetje op het braindansen van Cyberpunk: het verboden plezier van het innemen van perspectieven in de meest extreme omstandigheden denkbaar. Waar anders kon je geëxecuteerd worden voor een tv-publiek, of neerstorten in het epicentrum van een nucleaire ontploffing, en daarna weglopen voor een kopje thee? Het verhaal van Modern Warfare definieerde het strak gecontroleerde tempo van de FPS in de toekomst; als u een Call Of Duty-campagne van de afgelopen tien jaar hebt gespeeld, dan weet u precies hoe groot de voetafdruk van Infinity Ward is.
3. Far Cry 2
(Afbeelding credit: Ubisoft)
Uitgever: Ubisoft
Ontwikkelaar: Ubisoft Montreal
Uitgebracht: 2008
Vóór Ubisofts experimentele vervolg op een Duitse jungleshooter waren open werelden voorbehouden aan RPG’s en Grand Theft Auto. First-person shooters speelden zich daarentegen steevast af in glimmende gangen van verschillende breedtes. Far Cry 2 bracht daar verandering in door je los te laten in een uitgestrekt Oost-Afrikaans land dat geteisterd wordt door een burgeroorlog. Jeeps en deltavliegers maakten de schaal hanteerbaar (om niet te zeggen mooi), terwijl de bewegingsvrijheid betekende dat je een buitenpost vanuit elke hoek kon benaderen. In latere Far Cry-games werden de ellende en malariapillen afgezwakt ten gunste van een chaotische vakantiesfeer die de serie alleen maar populairder en invloedrijker maakte.
2. Overwatch
(Afbeelding credit: Blizzard)
Uitgever: Blizzard Entertainment
Ontwikkelaar: Blizzard Entertainment
Uitgebracht: 2016
Team Fortress 2 deed het cartooneske teamshooter-ding het eerst, maar Blizzards meesterzet was om de focus van de MOBA op individuen en ultimates over te trekken. Elk personage in Overwatch is een planeet op zich, met een unieke set vaardigheden om te beheersen, een goed uitgewerkt achtergrondverhaal en een aanvullende rol om op het veld te spelen naast hun tegenhangers. Het is een wereld verwijderd van de verwisselbare skins en avatars die de multiplayer shooters van weleer bevolkten – en een opzet die de deur opende voor een veel betere en bredere vertegenwoordiging in een genre dat altijd vooral bestond uit norse witte kerels.
1. PUBG: Battlegrounds
(Afbeelding credit: PUBG Corporation)
Uitgever: Krafton
Ontwikkelaar: PUBG Studios
Uitgebracht: 2018
Warzone had ons niet collectief door de lockdown kunnen slepen als PUBG niet al het sjabloon voor de FPS als battle royale had neergezet. Het is ranzig, maar het is er allemaal: de parachutesprong met 99 andere spelers; de oprukkende cirkel; de te stille spooksteden die zowel de mogelijkheid van levensreddende uitrusting als levensbeëindigende vijandelijke ontmoetingen beloven. Het geniale was om de overlevingshorror van DayZ in een format te gieten dat altijd een climax opleverde, eindigend op een dramatisch hoogtepunt dat profiteerde van al die spanning in plaats van het in het niets te laten verdwijnen. Als er een dwingender vorm voor multiplayer shooting bestaat, dan moeten we die nog zien.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk in Play Magazine. Abonneer u op Play Magazine voor meer geweldige artikelen, interviews en meer.