“Wat is er, kind, hou je niet van clowns?” snauwt Sid Haig’s Captain Spaulding terwijl hij een kind terroriseert in Rob Zombie’s grindhouse vervolgfilm The Devil’s Rejects. “Zijn we niet verdomd grappig?” Het is deze agressieve, try-hard energie die de moderne horrorclown kenmerkt, en een bron waar Zombie naar zou terugkeren in zijn 31, waarin een groep kermismedewerkers wordt ontvoerd en gemarteld door moordlustige clowns, onder leiding van de sadistische Doom-Head (Richard Brake). Maar er is niets grappigs aan deze vetgeschilderde griezels.
Hetzelfde geldt voor Joaquin Phoenix in Joker, Bill SkarsgÅrd’s Pennywise in IT en Terrifier’s Art the Clown. De aantrekkingskracht van de horrorclown lag traditioneel in de afstand tussen zijn vriendelijke gelaat en de wreedheden die er meestal op volgden. Maar de laatste tijd is er geen contrast meer.
Ooit was de horrorclown een huiveringwekkende ondermijning van een kleurrijke sideshowpersoonlijkheid, maar nu is hij een luie tactiek om bang te maken geworden. Moet de horror worden opgevoerd? Kom maar op met die clowns: Art die zijn slachtoffers in de kebabwinkel begluurt; Pennywise die vanuit het riool grijnst; en sinds kort Sweet Tooth van Twisted Metal. Er is geen sprake van subversie, alleen maar van een toch al griezelige vent in overduidelijk gruwelijke make-up.
Dit alles staat ver af van de goofballs van Killer Klowns from Outer Space, of Cesar Romero’s surfende Joker. Ross Noble deed de killerclown goed in Stitches – net als Reece Shearsmith in Psychoville. Maar in beide gevallen was hun expliciete groteskheid een commentaar op hoe ver de filmclown gedaald is en tegenwoordig meer geassocieerd wordt met monsterlijke wetsovertredingen dan met de tragikomische circusattractie waarop de troop gebaseerd is.
Na de release van It in 2017 gingen vertegenwoordigers van Clowns International de ether in om te protesteren tegen de slechte reputatie die de film de gemeenschap gaf. Het is “een goedkope Hollywoodfilm” die “niets met clowns te maken heeft”, vertelde woordvoerder Rob Bowker aan ITV’s This Morning. De horrorclown is verwaterd door overbelichting en ongeveer net zo edgelord als een plaat van Insane Clown Posse (over slechte raps gesproken…), en is nu zo gewoon dat hij alle betekenis verloren heeft.
Stuur de clowns binnen? In plaats daarvan is het tijd voor een moratorium. Of ligt het aan mij?
- Ligt het aan mij, of is dit het beste tijdperk voor animatie?
- Ligt het aan mij, of zouden superhelden minder stoer moeten zijn?
- Ligt het aan mij, of worden er van te veel films musicals gemaakt?